De verstilde stad van Bert van Ommen

Geschreven door Clarien van Harten 11 augustus 2007

Bert van Ommen beeldt op zijn schilderijen anonieme plekken in de stad af: een kruispunt met witte richtingpijlen op het -verkeerloze – wegdek, huizen en gebouwen waarin achter de ramen, sporen van mensen ontbreken. Een reclameposter op een bushokje licht op onder de nachtelijke hemel. Straatnamen en opschriften op winkelpanden en kantoren ontbreken. Ook van auto’s en ander verkeer is geen sprake. Er rijdt of loopt niemand op straat. Bij het kijken naar de schilderijen heb ik als toeschouwer, opvallend genoeg, meestal het gevoel dat ik de afgebeelde plek herken. Is dat niet het busstation op het Willemsplein, en is er niet net zo’n kruispunt vlakbij het Ohra-gebouw?
De schilderijen roepen nog meer vragen op: naar de tijdstippen waarop de stadsbeelden zijn vastgelegd, bijvoorbeeld. Zijn er momenten in de nacht of in de vroege ochtend waarop de stad zo verlaten is? Of heeft de kunstenaar- bij wijze van spreken – overdag een aantal foto’s gemaakt en die als uitgangspunt gebruikt voor schemerige, haast tijdloze stadsbeelden? Waarbij zo’n stadsgezicht door het subtiele vorm-, kleur- en lijnenspel iets abstracts krijgt?

Film

Bert van Ommen heeft in opdracht van Plaatsmaken naar aanleiding van zijn schilderijen een film gemaakt. Hij heeft met de camera in de hand de stad nachtenlang doorkruist. doorkruist. Het lijkt alsof hij net zo lang op een plek die hij interessant vond heeft staan filmen tot een bewegend – en dus storend – object de opname verstoorde. Op zo’n moment stopt het beeld abrupt. Alleen aan het spel van de wind in de boomkruinen, aan een rij sproeiers in een weiland en aan de zon die langzaam vanachter een kantoorkolos oranjerood tevoorschijn komt, kun je zien dat er daadwerkelijk gefilmd is. Er is nauwelijks sprake van bewegend beeld. De camera staat tijdens een opname stil; de focus blijft hetzelfde.
We kijken in het holst van de nacht uit over een kruispunt. De verkeerslichten springen van rood op groen. En van groen weer op oranje, op rood. Terwijl er helemaal niks langs komt. Wat daar fascinerend aan is? Het feit dat dit soort ‘leven’ in de nacht gewoon doorgaat. Ook als er niemand is om dit nachtelijke bestaan van de stad gade te slaan. Behalve een enkele kunstenaar dan…

Waardering

Door de film ga ik nog aandachtiger naar de schilderijen van Bert van Ommen kijken. Het valt mij nog meer op dat ze zo zorgvuldig geschilderd zijn. En… dankzij de schilderijen vind ik de film waarschijnlijk interessant. Wat echte filmkenners mogelijk totaal niet met mij eens zijn. Maar in de eerste plaats ga ik me door het werk van Bert van Ommen realiseren dat al die tekens die in de stad voor mensen zijn aangebracht, er ook zijn als er niemand in de buurt is: de richtingwijzers die niemand de weg wijzen. Stoplichten waar niemand voor stilstaat. Kantoren waarin niemand aan het werk is en reclameborden waar niemand naar kijkt. In de door mensen verlaten stad worden op een bepaalde manier abstract en op een haast surrealistische manier zinloos.